Bia Ma Nhai - Thiên hùng ca sáng mãi

Con Cuông được thiên nhiên ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh: suối Tạ Bó (khe Nước Mọc), Thắm Nàng Màn, Thẳm Hoi (hang Ốc) ở xã Yên Khê; có Vườn Quốc gia Pù Mát đã được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới Tây Nghệ An; có di tích lịch sử nổi tiếng như Thành Trà Lân, nhà cụ Vi Văn Khang và cây Đa Cồn Chùa ở xã Môn Sơn,...

Đặc biệt, với ý nghĩa lịch sử quan trọng, tháng 8/2011,Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã có Quyết định công nhận Di tích lịch sử“Bia Ma Nhai” ở núi Thành Nam (nay thuộc địa phận thôn Tiến Thành,xã Chi Khê) là di tích Lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Từ Thị trấn Con Cuông tới xã Chi Khê, đi vào dãy núi đá vôi khoảng 300m về phía Nam, quý khách sẽ được chiêm ngưỡng một di tích lịch sử độc đáo – Bia Ma Nhai.

Đây là văn bia được khắc vào vòm đá núi, trước cửa hang gọi là “bia Ma Nhai”.Bia Ma Nhai là bài văn ghi lại chiến công của tướng sỹ và nhân dân ta đời Nhà Trần trong việc giữ gìn bờ cõi, chinh phạt ngoại xâm, thu lại đất đai bị mất, thể hiện thanh thế của Nhà nước Đại Việt trong sự nghiệp củng cố nền độc lập của dân tộc.
Dulichgo
Sử sách ghi lại, năm 1335, ở phía Tây nam Nghệ An luôn bị bọn nghịch đảng bên ngoài quấy phá, cướp đất. Triều đình cử Nguyễn Trung Ngạn - một tể tướng văn, võ song toàn, có tài thao lược vào làm Đốc Phủ sứ, để toan lo việc dẹp loạn. Vua Trần Hiến Tông cũng đích thân vào đốc chiến. Đại bản doanh đặt tại núi Cự Đồn, Mật Châu (nay là thôn Tiến Thành và thôn Thành Nam, xã Chi Khê, huyện Con Cuông).

Lúc này, vua quan nhà Trần dùng chiến thuật vừa tập kích vừa chiêu dụ. Các đảng nghịch tặc không thể làm gì được trước sự phản công của quân ta. Hơn nữa, trước sự khoan hồng của quân ta, bọn nghịch đảng đã dần dần rút khỏi biên giới, duy chỉ có tên Nghịch Bổng không chịu đầu hàng, quấy phá càng hung hãn.

Vì công việc của triều chính cấp bách, vua Trần Hiến Tông phải về Thăng Long. Sau đó, Thượng Hoàng Trần Minh Tông (huý là Trần Mạnh Công đã nhường ngôi cho con năm 1329), tuy tuổi cao nhưng vẫn thân chinh lên Mật Châu, cùng Nguyễn Trung Ngạn dẹp giặc. Hai người vốn tâm hợp ý đồng, lại đã vào sinh ra tử có nhau, nay lại cùng nhau chinh chiến.

Với sự hợp lực đó của tướng lĩnh, cùng sự kiên cường dũng cảm của quan quân nhà Trần, chỉ một trận đầu đã làm cho tên Nghịch Bổng (tướng quân của ngoại bang) “thất điên bát đảo". Nghịch Bổng thấy nhà Trần xuất binh hùng tướng mạnh, vội hồi quân, trông theo chiều gió mà chạy trốn, không dám ngoái cổ lại.

Với chiến công này,ngay trên đất Mật Châu, Thượng hoàng Trần Minh Tông xuống chiếu lui quân, rồi sai Nguyễn Trung Ngạn ghi lại chiến công rạng rỡ của tướng sỹ nhà Trần và nhân dân ta lúc bấy giờ trên vòm núi đá vôi gọi là: “Ma Nhai kỳ công bi văn” (Vào tháng 12 nhuận niên hiệu Khai Hữu năm thứ bảy Ất Hợi).
Dulichgo
Bia Ma Nhai là một thông điệp nhắc nhở hậu thế luôn ghi nhớ công lao to lớn của quan quân và nhân dân ta đời nhà Trần trong việc bảo vệ bờ cõi của Tổ quốc, là một minh chứng sống động, sáng mãi với tên tuổicủa Thượng hoàng Trần Minh Tông, Tể tướng Lê Trung Ngạn - những người con anh hùng đất Việt. Bia Ma Nhailà bản anh hùng ca bất hủvề cuộc chiến đấu chống ngoại xâm, bảo vệ bờ cõi, về tinh thần đoàn kết một lòng của quan quân nhà Trần và của nhân dân ta, ý chí kiên cường bất khuất trước kẻ thù, với khát vọng thống nhất giang san, giữ yên bờ cõi của nhân dân Đại Việt.

Gần 700 trăm năm đã trôi qua, dù mưa nắng dãi dầu, bia đá dù có bị bào mòn theo năm tháng, bụi thời gian che phủ, nhưng vẫn không xoá được những nét chữ của tiền nhân khắc sâu trong lòng đá, như muốn nhắn gửi lại cho hậu thế muôn đời về tinh thần yêu nước, ý chí độc lập dân tộc. Để áng thiên hùng ca - Bia Ma Nhai sáng mãi, góp phần giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ mai sau, để con cháu đời đời ghi nhớ công lao của tổ tiên ta đã anh dũng chống giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi, vừa phục vụ mục tiêu phát triển du lịch, các cấp cần quan tâm đầu tư tôn tạo, bảo tồn và phát huy tinh hoa, giá trị trường tồn của Bia Ma Nhai. Đó cũng là một nét đẹp trong thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.

Bia Ma Nhai viết gì?

Bia Ma Nhai khắc trực tiếp lên núi đá và không ghi rõ người soạn, người viết chữ, kể cả hoa văn trang trí. Nhưng nó lại được các bộ chính sử như Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên hay Khâm định Việt sử thông giám cương mục của Quốc sử quán triều Nguyễn nhắc đến và cho biết tác giả là Nguyễn Trung Ngạn - Hoàng giáp khoa Giáp Thìn niên hiệu Hưng Long thứ 12 đời vua Anh Tông triều Trần (1304). Ông được Phan Huy Chú đánh giá là một trong mười người phù trợ có công lao thời Trần, ngang hàng với Thượng tướng Trần Quang Khải, Mạc Đĩnh Chi...

Nội dung bia Ma Nhai được dịch như sau: "Đời vua thứ sáu triều Trần nước Đại Việt, Thái thượng hoàng đế Chương Nghiêu Văn Triết nhận được mệnh trời, làm chủ hết cả bốn cõi, khắp trong đất ngoài bể không ai không thần phục, thế mà nước Ai Lao nhỏ bé kia còn ngang ngạnh với giáo hóa của triều đình. Cuối thu năm Ất Hợi, nhà vua thống lĩnh sáu quân đi tuần ở cõi Tây. Thế tử nước Chiêm Thành, nước Chân Lạp, nước Tiêm và tù trưởng đạo thần là Quỳ, Cầm, Xa, Lặc rồi các bộ mán mới phụ thuộc là tù trưởng rợ Bôi Bồn và rợ Thanh Xa đều dâng sản vật của địa phương mình và tranh nhau đón rước. Chỉ một mình tên giặc Bổng (chúa Ai Lao - PV) cứ giữ thói u mê, sợ tội mà chưa tới chầu ngay. Dulichgo

Đến cuối đông, vua đóng quân ở cánh đồng Cự Đồn thuộc Mật Châu rồi lệnh cho các tướng cùng với quân lính mọi rợ vào tận nơi ở của chúng. Tên giặc Bổng nghe uy thế liền trốn chạy, vua bèn xuống chiếu đem quân về. Ngày tháng 12, đông nhuần, năm Ất Hợi, niên hiệu Khai Hựu thứ 7, khắc vào đá".

Toàn bộ văn bia Ma Nhai chỉ 14 dòng với 155 chữ, khắc sâu trên vách núi đá vôi, ngoảnh mặt trông ra sông Lam là minh chứng hào khí Đông A và tinh thần bảo vệ bờ cõi của tổ tiên. Bia Ma Nhai tuy chỉ 155 chữ nhưng lại có diện tích rất lớn (213cm x 155cm). Điều khá thú vị ở tấm bia này đó chính là nét chữ của nó to đạt mức kỷ lục, xứng đáng xếp vào hàng bia có nét chữ lớn nhất Việt Nam. Ở núi Thành Nam, quanh vấn đề bia Ma Nhai có rất nhiều huyền thoại và cả những điều tâm linh mà từ xa xưa bà con dân tộc bản địa đã tin tưởng. Tháng 7/2011, Bộ VH-TT&DL đã công nhận bia Ma Nhai là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia".

Theo Báo Nghệ An, Kiến Thức
Du lịch, GO!