Tản mạn từ huyền tích Ðá Bia

(CAND) - Thời xưa Đá Bia được cư dân trong vùng ví như ngọn núi thiêng, còn các nhà hàng hải người Pháp gọi là “Ngón tay Chúa”, vì từ ngoài biển nhìn vào tựa như một ngón tay chỉ thẳng lên trời. Ngón tay đó là dấu mốc định hướng cho tàu thuyền hướng mũi lái vào bến Đại Lãnh, Vũng Rô.

Ðèo Cả nằm trên huyết mạch giao thông xuyên Việt nối liền hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa là một cảnh quan hùng vĩ với những cung đường uốn lượn quanh co trên lưng dãy núi Trường Sơn chồm mình vươn ra phía biển. Từ đỉnh đèo nhìn xuống phía đông là vịnh biển Vũng Rô.
Nhìn lên đỉnh núi là một khối đá khổng lồ sững sững uy nghiêm vươn lên bầu trời. Ðó là Ðá Bia, còn có tên gọi Thạch Bi Sơn - một biểu tượng của Phú Yên gắn với nhiều huyền tích từ thuở cha ông mở nước và là danh thắng quốc gia độc nhất vô nhị.

< Trong ngày tốt trời, núi Đá Bia cũng có thể nhìn thấy từ TP Tuy Hòa.

1- Đá Bia nằm ở độ cao 706m, thuộc xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên, Đó là một khối đá cao 76m vươn thẳng lên bầu trời. Tương truyền cách đây 545 năm, trong hành trình mở nước về cõi bờ Nam, vị minh quân Lê Thánh Tông sai lính khắc chữ trên Đá Bia vào mùa xuân năm Tân Mão – 1471 để đánh dấu ranh giới giữa Đại Việt và Chiêm Thành bấy giờ.
Dulichgo
Thời xưa Đá Bia được cư dân trong vùng ví như ngọn núi thiêng, còn các nhà hàng hải người Pháp gọi là “Ngón tay Chúa”, vì từ ngoài biển nhìn vào tựa như một ngón tay chỉ thẳng lên trời. Ngón tay đó là dấu mốc định hướng cho tàu thuyền hướng mũi lái vào bến Đại Lãnh, Vũng Rô.

Năm 1890, Varella - một sĩ quan hải quân Pháp xây dựng hải đăng mũi Điện ở phía đông Đá Bia. Nơi ấy là một trong hai điểm đất liền Việt Nam đón bình minh sớm nhất. Trước đó vào năm 1836, vua Minh Mạng đã cho thể hiện hình tượng núi Đá Bia vào tuyên đỉnh – một trong 9 chiếc đỉnh đồng đặt tại Thế Miếu trong Đại nội kinh thành Huế.

Khi qua đèo Cả giữa thế kỷ 19, quan đại thần triều Nguyễn Phan Thanh Giản nhìn lên Đá Bia tưởng nhớ vua Lê Thánh Tông, ông viết bài thơ chữ Hán, được dịch nghĩa :

“Mảnh đá đầu non dựng/Tầng cao ngất một phương/Chia bờ nêu cột Hán/Đuổi giặc trú xe Đường/ Chữ triện mây lu nét/ Công thần sử dọi gương/Chạm bia người đã vắng/Lữ khách chạnh lòng thương”.

Cố thi sĩ Hữu Loan có mặt trong đoàn quân Nam tiến cách đây gần 70 năm, để lại bài thơ “Đèo Cả” nổi tiếng trong đời thơ của ông và được chọn là một trong 100 bài thơ hay nhất thế kỷ 20 : “Đèo Cả ! Đèo Cả !/ Núi cao ngất/Mây trời Ai Lao/Sầu đại dương….Những người đi Nam tiến/Dừng lại đây giữa đèo núi quê hương/Tóc tai trùm vai rộng/Không nhận ra người làng/Rau khe cơm vắt áo pha màu sa trường/Ngày thâu vượn hót/Đêm canh gặp hùm lang thang…”.

Khi cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, Đèo Cả là “lá chắn thép” chặn đường tiến quân của giặc Pháp từ Nha Trang ra phía Bắc đánh chiếm Phú Yên trong những ngày đầu, tạo nên vùng tự do Liên khu 5 và cũng là hậu phương cho Nam Trung bộ - Tây Nguyên.

< Bia ở ngõ đường lên núi Đá Bia.
Dulichgo
Đến thời chống Mỹ, bến Vũng Rô dưới chân Đá Bia là điểm đến của 3 chuyến tàu không số vận chuyển vũ khí chi viện chiến trường Nam Trung bộ - Tây Nguyên do thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh chỉ huy và đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang năm 2011.

Đến đêm 15-2-1965, chuyến tàu không số thứ 4 có số hiệu 143 do thuyền trưởng Lê Văn Thêm chỉ huy cùng 17 thủy thủ vận chuyển 63 tấn vũ khí bến Vũng Rô. Sau khi bốc dỡ toàn bộ vũ khí lên bờ, tàu chuẩn bị rời bên trước 3h30’ sáng 16-2-1965 thì hệ thống kéo neo bị hỏng, phải nỗ lực sửa chữa đến 5h sáng mới xong. Thời điểm này ra biển dễ bị lộ nên phải giăng lưới, phủ lá rừng che kín thân tàu tạo thành “mỏm núi” Bãi Chùa.

Giữa buổi sáng hôm đó, tình cờ máy bay địch phát hiện “mỏm núi” nên chụp ảnh và nhận ra nét khác biệt so với những tấm không ảnh trước đó. Phía địch huy động máy bay bắn rốc két, tên lửa khiến lá ngụy trang bị cháy, tàu 143 lộ diện. Với quyết tâm không để địch chiếm tàu, bộ đội Đại đội K60 địa phương cùng thủy thủ đoàn tàu 143 đã kích hoạt chất nổ đánh chìm tàu và tạo nên “Sự kiện lịch sử ở Vũng Rô”.

< Đường bộ lên núi Đá Bia.

2- Để khai thác tiềm năng văn hóa du lịch vùng đất linh thiêng, dự án xây dựng con đường hơn 200 bậc thang lên Đá Bia len lỏi giữa rừng đã được tỉnh Phú Yên xây dựng và đã thu hút nhiều nhóm du khảo, leo núi thể thao chinh phục Đá Bia, du lịch sinh thái tâm linh để thưởng ngoạn thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng và huyền bí, tưởng chừng lạc giữa cõi tiên.

Bên chân Đá Bia nhìn xuống là bức tranh sơn thủy hữu tình với thung lũng xanh màu ruộng lúa, trắng bạc đồng tôm và biển cả mênh mông. Du khách có thể lấy nước suối trong vắt từ khe núi để pha chế, thưởng thức trà xanh tự nhiên mọc trên lưng núi có vị thanh ngọt lạ thường.
Dulichgo
Khi lên Đá Bia, không ít du khách đã cố công tìm kiếm dấu tích những dòng chữ năm xưa vua Lê Thánh Tông đã sai người khắc trên mặt đá, mặc dù trước đó đã có nhiều nhà nghiên cứu khoa học lịch sử xã hội tranh luận với nhiều quan điểm khác nhau, trong đó có thông tin cho rằng không có sự kiện nêu trên.

Còn tôi, khi tựa lưng bên vách Đá Bia lắng nghe tiếng gió ngàn ầm ào cứ ngỡ tiếng vó ngựa năm xưa của đoàn quân tiến về phương Nam dưới sự chỉ huy của vị minh quân họ Lê trẻ tuổi tài ba.

Bất chợt tôi cảm nhận niềm tự hào về cha ông một thời đi mở cõi gắn liền với huyền tích về tinh thần dũng cảm của người Đại Việt xưa; tự hào về sự kiện lịch sử những con tàu không số vận chuyển vũ khí cập bến Vũng Rô.

Quần thể thiên nhiên Đá Bia, Bãi Môn – Mũi Điện và “Sự kiện lịch sử tàu không số ở Vũng Rô” đã được Bộ văn hóa thể thao và du lịch công nhận là di tích lịch sử, danh thắng cấp quốc gia.

3- Dưới chân núi Đá Bia là cung đường đèo Cả trên huyết mạch giao thông xuyên Việt có chiều dài 12km với nhiều vòng cua bán kính hẹp, độ dốc cao, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn giao thông và thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông do sạt lở vách núi trong mùa mưa bão.

Để giảm thiểu tai nạn và ùn tắc giao thông, rút ngắn một nửa chặng đường và 25% thời gian vận hành của các phương tiện ô tô, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh, từ giữa tháng 11-2012 dự án hầm đường bộ Đèo Cả đã được khởi công, đến nay công trình đang trong giai đoạn thi công nước rút.

Theo thiết kế tổng chiều dài toàn tuyến 13,4 km, điểm khởi đầu đường dẫn phía Bắc quốc lộ 1A tại lý trình km 1353+500 ở thôn Hảo Sơn Nam, xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên và điểm kết thúc đường dẫn phía Nam tại lý trình km 1371+525 ở thôn Cổ Mã, xã Vạn Thọ, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, trong đó đường hầm Cổ Mã dài 500m đã được thông xe từ tháng 9-2015, hầm Đèo Cả dài 4.125m đã thông xe kỹ thuật cuối tháng 7-2016.
Dulichgo
Hầm đường bộ Đèo Cả được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cao tốc TCVN 5729-1997, có 2 tuyến hầm song song, mỗi tuyến có hai làn xe, vận tốc thiết kế mỗi giờ 80km và có khả năng chịu được động đất cấp 7.

Thời điểm khởi động, hầm đường bộ Đèo Cả có tổng dự toán đầu tư hơn 15.600 tỷ đồng, nhưng sau đó nhà đầu tư là Công ty cổ phần Đèo Cả đã điều chỉnh thiết kế rút ngắn đường hầm Đèo Cả, tiết giảm hơn 3.600 tỷ đồng và đang được các nhà thầu thi công nỗ lực hoàn thiện, đảm bảo vận hành, khai thác trong năm 2017.

Khi đó, cung đường bộ đèo Cả bây giờ sẽ là con đường du lịch dành cho những du khách muốn chinh phục Đá Bia và đến với vịnh biển Vũng Rô, Bãi Môn – Mũi Điện.

Lên đỉnh Đá Bia, du khách không chỉ có dịp ngắm nhìn cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ vùng đất phía Nam Phú Yên, mà còn lắng nghe huyền tích một thời cha ông đi mở nước để cảm nhận hồn thiêng sông núi, tưởng nhớ cội nguồn…

Theo Phan Thế Hữu Toàn (báo CAND), ảnh internet
Du lịch, GO!